DZIECI  Z  ZABURZENIAMI  MOWY W SZKOLE

     Zaburzenia mowy u dzieci nie są najczęściej izolowanym objawem, ale powodują zmiany w funkcjonowaniu organizmu jako całości. Te zmiany dotyczą zarówno kontaktów koleżeńskich, osiągnięć w nauce szkolnej, a także zakłóceń w sferze emocjonalnej i osobowościowej.

 

      Zaburzenie mowy to zjawisko charakteryzujące się różnym stopniem złożoności oraz różnorodnymi symptomami. Objawy zaburzeń mowy mogą zakłócać proces porozumiewania się, na przykład utrudniać odbiór wypowiedzi lub powodować trudności z przekazaniem swoich myśli, intencji.
  Nie wszystkie jednak zaburzenia mowy powodują takie problemy komunikacyjne. Stwierdzono, że najczęściej niepoprawne stosunki koleżeńskie oraz utrudnienia w porozumiewaniu się mają dzieci niedosłyszące oraz jąkające się. Dzieci te częściej są izolowane przez rówieśników, nie cieszą się sympatią w klasie i są im przypisywane nierzadko negatywne właściwości. Uczniowie ci w klasach
I-III nie są jeszcze odrzucani ani nie jest przejawiana wobec nich wyraźna antypatia, ale ich sytuacja zmienia się na niekorzyść w klasach starszych. W najlepszej sytuacji są dzieci z dyslalią u których wypowiedzi są wyraźniejsze, lepiej zrozumiane przez otoczenie, niż w przypadku innych zaburzeń mowy. Tutaj należy jednak pamiętać, że nie bez znaczenia jest też stopień zaburzenia mowy. Im większy, tym trudniej jest porozumieć się z kolegami i tym bardziej niepoprawne są stosunki z nimi.

 

Dziecko w roli ucznia

 

      Dziecko z zaburzeniami mowy jest częściej narażone na trudności w nauce czytania i pisania. Rozpoczynając naukę szkolną uczniowie nie raz piszą tak, jak mówią. Jeśli więc niewłaściwie wymawiają jakąś głoskę, to również niewłaściwie ją zapisują. Dotyczy to w dużej mierze głosek, które ulegają substytucji / zamianie/np.: lak zamiast rak /zamiana r na l/, skoła zamiast szkoła /zamiana sz na s/, tot zamiast kot /zamiana k na t/ itd. Bardzo rzadko te problemy uwidaczniają się u dzieci
z seplenieniami międzyzębowymi /w trakcie wymowy głosek czubek języka widoczny jest między zębami/, czy w przypadku r języczkowego /język jest bierny, wibracje wytwarzane są przez języczek kończący podniebienie miękkie/.

                                                                                                                                                            

      Problemy z wypowiadaniem głosek oraz w czytaniu i pisaniu mogą mieć wspólną przyczynę, którą jest zakłócenie współdziałania i koordynacji wzrokowo- słuchowo- ruchowej. Wtedy zaburzenie mowy nie jest podstawową przyczyną niepowodzeń szkolnych, ale współwystępuje z trudnościami w nauce potęgując je.

      Na trudności w nauce napotykają także dzieci u których w wyniku zaburzeń mowy dochodzi do znacznych utrudnień w porozumiewaniu się. Mowę tych dzieci często określa jako „ciężką”, niewyraźną. W wyniku zniekształceń, deformacji wielu głosek ich wypowiedzi mogą być nie do końca zrozumiałe przez nauczyciela, a przez to oceniane jako słabsze niż jego rówieśników.

      Trudności w nauce szkolnej mają też dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. Opanowanie systemu językowego i posługiwanie się nim jest ważnym czynnikiem
w uzyskiwaniu pozytywnych wyników w nauce. Jeśli więc u dziecka występuje ubogie słownictwo, nieprawidłowe konstrukcje gramatyczne, trudności
w formułowaniu wypowiedzi, to mogą one w znaczny sposób wpływać na niepowodzenia szkolne.

       Nie bez znaczenia jest też płynność wypowiedzi. Na podstawie badań stwierdzono, że dzieci jąkające się osiągają gorsze wyniki w nauce, niż ich koledzy  mówiący płynnie. Wypowiedzi tych uczniów bywają ograniczone do minimum, prymitywne. Związane jest to z lękiem przed mówieniem, gdyż mówiąc nie myślą, co chcą powiedzieć, lecz starają się mówić płynniej, co w efekcie często pogłębia niepłynność mowy. W związku z tym następuje ograniczenie aktywności na lekcji, co może dawać błędne wrażenie, że uczeń jest nieprzygotowany. Lęk przed mówieniem u osób jąkających się wpływa znacząco na obniżenie sprawności spostrzegania, nasila trudności w skupieniu się i myśleniu.

       Wiele problemów w klasie mają uczniowie niedosłyszący. Dzieci te wspomagają odbiór wypowiedzi kanałem wzrokowym. Dlatego też powinny siedzieć w pierwszej ławce, tyłem do słońca, skierowane do nauczyciela lepiej słyszącym uchem.

 

 

                                                                                                                                                            

                                                              Opracowała: Anetta Miszewska